|
|
Genk, 15 oktober 2021
La BioMista en zo... Welkom op LA BIOMISTA
‘de mix van leven’
Een evoluerend kunstwerk
…
Een wandeling door dit park is een
Onderdompeling in het denken en worden
Van kunstenaar Koen Vanmechelen
Een ontdekkingstocht van onverwachte
Ontmoetingen op een unieke erfgoedsite
Zo luidt de verwelkoming bij de ingang van dit 24 ha grote domein en dus trokken wij -31 Tiense Passers en Passerinnekes[29]- met graagte op ontdekkingstocht onder de deskundige leiding van twee sympathieke (Limburgse!) en vooral ervaren kruisbestuivers[ ]. De naam “kruisbestuivers” (staat voor gidsen) is ontleend aan het alles overkoepelende idee achter het hele werk van KVM: de kruisbestuiving tussen kunst en wetenschap.
Ik kan onmogelijk in het hoofd van de kunstenaar kruipen in een toch hopeloze poging heel zijn oeuvre te begrijpen, laat staan weer te geven zoals onze sympathieke gidsen dat zo voortreffelijk konden, daarvoor is mijn brein helaas veel te klein! Wat ik wel kan proberen, is, en daarbij uitstekend geholpen met de prachtige foto’s van Michel , eigen ervaring en nog wat opzoekingswerk links en rechts, ons bezoek aan “La Biomista” te reconstrueren.
En hier gaat dus mijn relaas!
***
Koen Vanmechelen[10], geboren en getogen Limburger, thans woonachtig in de Limburgse gemeente Meeuwen-Gruitrode, oogstte eind jaren negentig bekendheid met zijn Cosmopolitan Chicken Project[21-22-23], waarin de kip centraal staat, meer bepaald het kruisen van nationale kippenrassen tot “kosmopolitische” kippen met genen uit een twintigtal verschillende landen .Hij vertrok daarbij van onze Mechelse koekoek en de Franse Bressekip. Die kosmopolitische kip staat symbool voor de wereldwijde culturele en genetische smeltkroes.
Een tweede project waarin kunst en wetenschap verenigd worden, is The Walking Egg[18]; hierbij gaat de aandacht naar het vruchtbaarheidsprobleem in ontwikkelingslanden.
En dan is er nog zijn Cosmogolem, een houten reus, symbool voor wereldwijde kinderrechten, met als boegbeelden Peter Adriaenssens en Jeanne Devos. Deze drie projecten vormen samen het OpUnDi , een denktank en ontmoetingsplaats waar gedebatteerd wordt over de kernthema’s in Vanmechelens werk.
Noteren we nog dat hij autodidact is, in een vorig leven studeerde aan de hotelschool en als kok-patissier in een aantal toprestaurants werkte. Op zeer jonge leeftijd raakte hij al gefascineerd door kippen, ook dank zij zijn oom Louis Gonnissen, een bekend ornitholoog, voor de “ouderen” onder ons nog levendig verbonden aan het wekelijks zaterdagprogramma van Jos Gheysen “Te bed of niet te bed”. In zijn thuisbasis in Meeuwen-Gruitrode houdt hij een grote verzameling vogels en andere dieren en in totaal lopen er zo’n 3000 kippen rond op acht boerderijen verspreid over drie continenten.
***
Tijd nu om van start te gaan en de fascinerende wereld van La Biomista te ontdekken.
Dat doen we met onze kruisbestuiver die ons eerst meetroont naar de ontvangsthal, waar de warmte ons even doet bekomen van de koude wind buiten.
Daar worden we geconfronteerd met Sotwa, een project van Koen nadat hij hoorde over de problemen bij de Masai in Tanzania om hun veestapel in leven te houden. Met de kruising van een lokale koe en een Keniaanse stier droeg hij bij tot de instandhouding van de lokale gemeenschappen. Uit dank schonken die hem de huid en de horens van hun overleden dieren, waarmee hij dan weer kunstwerken maakte[5]. Eentje daarvan hangt aan de muur van het onthaalcentrum, waar ook de stoelen bekleed zijn met runderhuiden[4] uit het SOTWA-project.
We wandelen terug naar buiten en maken kennis met The Ark[2], de toegang tot het park, de poort naar de wereld. Het markante onthaalgebouw in de vorm van een boot, is opgetrokken in zwarte baksteen en gepolierd beton, een verwijzing naar het mijnverleden van de site en de oude dierentuin van Zwartberg. Hier bevond zich de ingangspoort van de directeursvilla van de mijn. In The Ark liggen de shop en de burelen van de medewerkers en je maakt er dus ook kennis met enkele kunstwerken van Koen.
Via de ontvangsthal komen we bij de vroegere directeurswoning van de mijn en de Zoo van Zwartberg, nu de hoofdzetel van OpUnDi[31]. Dit beschermd monument in verschillende bouwstijlen werd in het kader van La Biomista schitterend gerestaureerd, met op de horizontale friezen in het metselwerk de originele figuren van dieren uit de fabels van La Fontaine. De linker- en rechtervleugel van de villa bieden accommodaties voor onderzoekers en studenten die in La Biomista archieven willen raadplegen of colloquia bijwonen. Ook het volledig vernieuwde interieur is een pareltje geworden: hier werden veel originele elementen zorgvuldig behouden, imponeren mooie marmeren vloeren of parket, een monumentale trappenpartij met smeedijzeren leuning en een uitgebreide verzameling exotische maskers[32]. Sculpturen in hagelwit carraramarmer en portretten[9] vullen de statige ruimte. In een der kamers bevindt zich een door Koen ontworpen ovale tafel met in het middendeel een aantal glazen eieren[14], broeikast voor allerlei groeiende ideeën van de tafelgasten! De tafel wordt geflankeerd door de bustes van Socrates [13] en Galba[12], de denker en de veroveraar, een gevleugelde cheeta, de uil-aap, de kip in de armen van de hofnar[16], het hoofd van Medusa (kippen vervangen de slangen!)[20]… Sommige dieren werden samengevoegd tot een nieuw wezen, wonderlijke creaties die net ontsnapt lijken uit een schilderij van Bosch! En op een van de etagères één van de zeshonderdduizend beeldjes van gebogen soldaten,de armen rond de benen gevouwen[17], gevormd en gebakken in klei .
Vanaf de villa loop je naar The Battery, de studio en het kloppend hart van het atelier van de kunstenaar.Ook dit gebouw is, net zoals The Ark, opgetrokken uit zwarte steen, alweer een knipoog naar het mijnverleden. Het gebouw zelf staat op pijlers waar je onderdoor kan wandelen in de richting van het park, zodat je de indruk krijgt door een openluchtgalerij te lopen. De nissen bieden immers plaats aan een staalkaart van de kunstwerken van Koen Vanmechelen, o.m. de “oerkip” en voorvader van de gedomesticeerde kip.
Opmerkelijk aan The Battery zijn de twee grote vogelkooien. Eerst kom je bij een grote glazen serre, The Looking Glass[33]. Hier leven zaad- en vruchtenetende kleurrijke vogels uit verschillende continenten samen, onder meer neushoornvogels, toekans en Victoria kroonduiven. Bovenop het gebouw ter hoogte van Koens studio bevindt zich de arendskooi met twee enorme zeearenden. “Als we de twee kooien met elkaar in verbinding zouden brengen, zou de eerste op slag vernietigd worden”,voorspelde onze kruisbestuiver!
We verlaten The Battery en begeven ons naar buiten…in de regen! Een pad van bijna 2 km slingert door het Cosmopolitan Culture Park. Dit vormt het grootste onderdeel van La Biomista. Na de sluiting en het opruimen van de zoo en het verwijderen van bestaande omheiningen en dierenkooien heeft de natuur zich hier vrij kunnen herstellen, wat geleid heeft tot een uniek landschap. Het wandelpad neemt je mee op een ontdekkingstocht door de natuur, over vijvers, langs kunstwerken en de dieren die een belangrijke rol spelen in het werk van Koen.
Via dat netwerk van paden, soms zwevend boven de grond, maak je kennis met diverse dierenkoppels die hier werden samengebracht in drie compartimenten van elk ongeveer drie hectare groot. De dieren kunnen er vrij rondzwerven. De afscheidingen tussen de “dierencompartimenten” worden hoofdzakelijk gevormd door natuurlijke elementen. Slechts waar nodig zijn minimale omheiningen geplaatst zonder al te sterk het open gevoel van het park te storen. Naast zijn wereldwijd bekende kippensoorten kan je er onder andere ook lama’s, emoes, dromedarissen, struisvogels en alpaca’s aantreffen, kàn want de ondertussen neerpletsende regen dwong ons tot de vlucht achteruit naar drogere oorden! Wel konden we nog even kennismaken met de Cosmogolem, een open hoofd opgetrokken in marmeren blokken en staal, internationaal symbool voor kinderrechten. Wereldwijd werden inmiddels meer dan veertig houten Cosmogolems gebouwd, een project onder de bescherming van mensenrechtenactiviste Jeanne Devos en kinderpsychiater Peter Adriaenssens.
Voor de verzorging van de dieren en het onderhoud van het park werkt Koen samen met zorggroepen uit de buurt, een samenwerking die nog werd opgestart door Koens overleden echtgenoteInge Inge .
Op onze terugtocht wijst onze gids ons nog op de grote rode neonletters in de verte: Nomadsland. Het wordt uitgebouwd door de stad Genk en de bewoners van Zwartberg naar een concept van Koen. Het centrale thema is samenwerking met omliggende of verre gemeenschappen, een ideale ontmoetingsplek voor buurtbewoners en bezoekers. Het verbindt de bestaande volkstuintjes met La Biomista, samen met picknickplekken, een evenementenweide en kraampjes waar lokaal eten en drinken worden aangeboden.“De kunstenaar verwijst (hiermee) naar de nomade (die hijzelf ook grotendeels is, altijd ergens onderweg), de reiziger langs de zijderoute, die de rijkdommen van verschillende culturen samenbrengt. Voor hem zijn de producten uit de tuintjes de hedendaagse variant van wierook, goud en mirre.” Opmerkelijk: het entreegeld en de inkomsten van La Biomista worden integraal geherinvesteerd in de publieke werking van het park en in de projecten in de buurt.
Samenvattend vond ik deze omschrijving van dit wereldwijde project van Koen Vanmechelen het mooist:
“LA BIOMISTA, de mix van het leven, is een permanent en evoluerend kunstwerk… een broedplek voor tal van nieuwe ideeën, creaties, projecten en samenwerkingen. En het vormt een ontmoetingsplek voor alle soorten op deze wereld.”
En afsluitend deze quote gelezen in The Battery:
“Breaking the cage is setting energy free for future generations”
***
Was dit bezoek een onvoltooide symfonie, er wachtten andere tijden, andere ontmoetingsplekken! Dus op naar “De Hoefstad”, een restaurantje enkele kilometers verderop in Genk.Uitbater Paul stond al op de uitkijk om ons luidruchtig te verwelkomen. Hij had voor een sober maar lekker menuutje gezorgd: wel was de soep ergens in de potten achtergebleven, maar het koninginnenhapje en de scampi’s van de chef - naar voorafgaande keuze - mochten er best wezen. De Luikse (?) wafel bij de koffie rondde het geheel af. Ondertussen hadden ook de jarigen hun zin gekregen - één van onze drie Etiennes! - en werd de tombola - een gratis uitstap - weggekaapt door Gerard.
***
En dan moest het eindelijk gebeuren: de verrassing van de namiddag ergens te lande…
Lang voordien werd er al gespeculeerd, werden listige vragen afgevuurd op de leden van het bestuur of werden geniepige ballonnetjes opgelaten om toch maar te weten te komen wat achter die “Verrassingsnamiddag” wel schuil kon gaan! Toen op de bus waardebonnen van 15 € werden rondgedeeld, naar believen “ergens” te gebruiken, kwamen de vragen weer boven en werden de wildste mogelijkheden vooruitgeschoven: zelfs een optreden van “De Zangeres Zonder Naam” behoorde tot de kanshebbers! Ik wilde ook “Série” Eddy Wally nog op het programma zetten, maar dat was duidelijk een brug te ver!
Pas toen we heel dicht in de buurt kwamen, ging er ergens een lichtje branden: de “Bolero”! De wat? “De Bolero”[25], nee, niet die van Ravel, maar het wijdvermaarde ijssalon aan de N3 Tienen-Sint-Truiden in Halle-Booienhoven, bij sommigen dus al geen onbekende meer! Michel kon zijn bus vlak voor de ingang parkeren en ik had de indruk dat niet door het minder goede weer iedereen zo vlug mogelijk naar binnen wilde! De uitbater, vooraf verwittigd van onze komst, had er blijkbaar alle vertrouwen in! Waren de plaatsen vlug ingenomen, de keuze uit het omvangrijke menu verliep minder vlot omwille van het zeer verscheiden aanbod! Uiteindelijk raakte iedereen er toch uit: hier en daar dook een pannenkoek op, maar het merendeel ging schuil achter een indrukwekkende “ijsberg”, al of niet nog verlekkerd met vers fruit[26-27-28]. Een cappuccino, een streekbiertje of een glaasje wijn, het kon allemaal. En dat er gesmakt en gesmuld werd, stemde de patron, en ook het bestuur, tot grote tevredenheid omwille van dit toch wel geslaagde “avontuur”! Een korte rondvraag om de tevredenheidsgraad te peilen, leverde dan ook geen enkele wanklank op! Iemand opperde nog: “Amai, wat was me dat!” En daarmee wisten wij genoeg en kon het tevreden Tienenwaarts gaan!
***
Op nu naar volgend evenement voor onze thuismatch met onze Karel als superspits!
Tot dan en tot daar!
Pierre |
|
|
